Fryderyk Franciszek Chopin (ur. 1 marca[1] 1810 w Żelazowej Woli, zm. 17 października 1849w Paryżu) – polski kompozytor i pianista.
Przedstawiciela muzyki okresu romantyzmu. Nazywany bywa poetą fortepianu. U źródeł jego twórczości leżała wielka wrażliwość artystyczna oraz umiejętność czerpania wzorców z polskiej muzyki ludowej.
Jego przyjaciółką i towarzyszką życia była pisarka George Sand.
Dzieciństwo [edytuj]
Chopin urodził się (wedle legendy przy grze jego ojca, Mikołaja, na skrzypcach) w jednej z dworskich oficyn hrabiego Fryderyka Skarbka (jego ojca chrzestnego), w której mieszkała rodzina Mikołaja i Justyny. Na chrzcie nadano mu imiona Fryderyk Franciszek (na cześć ojca chrzestnego i zapewne dziadka – François). Jako data urodzenia w księdze chrztów w kościele parafialnym w Brochowie podawany jest 22 luty niemniej jednak jest to prawdopodobnie błąd organisty, do którego kompetencji należały m.in. kwestie prowadzenia dokumentacji (być może dopiero kilka tygodni po urodzeniu dziecko zgłoszono ów fakt u księdza). Fryderyk jak i jego rodzina za poprawną datę zawsze podawali 1 marca. Mimo że rejestr parafii nie był w owych czasach (jak i nie jest obecnie) aktem urodzenia spór co do dnia istnieje do dzisiaj, nie ma jednak powodu by dawać którejkolwiek z dat pierwszeństwo. Rokiem urodzenia artysty, co, do którego pewność jest całkowita nie licząc kilku sytuacji, przy których rodzina (dotyczyło to pojawienia się informacji w prasie lub występów publicznych Fryderyka) dodawała mu jeden rok życia, jest 1810. W 1892 odnaleziono w Kościele Śś. Rocha i Jana Chrzciciela dokument informujący, iż:
| „ |
Roku tysiąc osiemset dziesiątego dnia dwudziestego trzeciego miesiąca kwietnia o godzinie trzeciej po południu przed nami, proboszczem brochowskim, sprawującym obowiązki urzędnika stanu cywilnego gminy parafii brochowskiej powiatu sochaczewskiego w departamencie warszawskim stawił się Mikołaj Chopin (...) i okazał nam dziecię płci męskiej, które urodziło się w domu jego w dniu dwudziestego drugiego miesiąca lutego o godzinie szóstej wieczorem roku bieżącego(...). |
” |
Około połowy 1810 Mikołaj i Justyna wraz z dziećmi przenieśli się do Warszawy a konkretnie pałacu Saskiego, w którym mieściło się Liceum Warszawskie, w którym Mikołaj miał uczyć języka francuskiego. Skarbek popadł w długi i uciekając z Księstwa Warszawskiego zostawił żonę z czwórką dzieci. Biorąc pod uwagę to, że ich wiek nie wymagał już opieki guwernera było pewne, iż żona Skarbka nie będzie mogła utrzymać Chopinów. Prawdopodobnie Mikołaj myślał o przeprowadzce do stolicy jeszcze przed urodzeniem się syna.
Na przełomie czwartego a piątego wieku życia Chopin, z pomocą matki, został zaznajomiony z fortepianem. W 1816 zaczął brać lekcje u przyjaciela jego ojca - Wojciecha Żywnego. Fryderyk bardzo szybko się uczył. 27 listopada 1831 Mikołaj pisał do niego:
| „ |
Technika gry zabrała Ci bardzo niewiele czasu (...). Twoje palce mniej się natrudziły niż umysł (...) inni trawili całe dni przebierając palcami po klawiaturze, Ty (...) rzadko spędzałeś przy niej godzinę.[2] |
” |
Żywny nie był dobrym muzykiem i tak naprawdę jedyne, czego mógł nauczyć zdolnego chłopca do palcnowania i tradycyjnego ułożenia ręki. Podczas lekcji koncentrował się głownie na zaznajamianiu ucznia z dziełami muzyki barokowej i klasycznej oraz objaśnianiu budowy utworów fortepianowych Johann Sebastiana Bacha, Josepha Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta oraz (w mniejszym stopniu) Johanna Nepomuka Hummla. Pozostałością po tej niekonwencjonalnej edukacji było zamiłowanie Fryderyka do dawnych kompozytorów, co miało go później odróżniać od reszty muzyków czy ogólnie artystów doby romantyzmu a także możliwość rozwoju własnej techniki gry - Chopin mógł uderzać w klawiaturę tymi palcami, którymi mu było najwygodniej a nie tymi, które są zalecane przez podręczniki, szkoły gry czy oznaczenia w zapisie nutowym. Następnym nauczycielem Fryderyka był, pochodzący tak samo jak Żywny - z Czech, Wilhelm Wacław Würfel.
Pierwsze sukcesy []
Zdjęcie Fryderyka Chopina z
1849
W 1817 r. Fryderyk podjął pierwsze poważniejsze próby kompozytorskie. Z tego okresu pochodzą nieoznaczone numerem opusowym polonezy: zadedykowany Wiktorii Skarbek Polonez g-molloraz Polonez B-dur. Pierwszy publiczny występ Fryderyka odbył się w1818 roku w pałacu Radziwiłłowskim. Prasa warszawska opisała go jako "małego Chopinka", "cudowne dziecko" i "drugiego Mozarta". W swoim dzienniku Aleksandra Tańska, siostra Klementyny Hoffmanowej, zanotowała w krótkiej relacji z koncertu: "Było dosyć osób(...) W przeciągu wieczora grał na fortepianie młody Chopin, dziecię w 8. roku, obiecujące, jak twierdzą znawcy, zastąpić Mozarta". 20 września 1818 roku odwiedziła Warszawę carowa Maria Fiodorowna, której Chopin ofiarował dwa swoje tańce polskie. Wójcicki wspomina, że gdy mały Chopin grywał u księcia Konstantego, namiestnika warszawskiego podczas gry Marsza wojskowego wznosił oczy w górę, że książę go pytał: "Co tam patrzysz w górę mały? Czytasz nuty na suficie?". Później Chopin otrzymał od cara pierścień z brylantem, a w Paryżu nawet propozycję zostania nadwornym kompozytorem carskim. Chopin jednak pierścień sprzedał, a propozycję odrzucił.
W latach 1823-1826 Chopin uczył się w Liceum Warszawskim, gdzie pracował jego ojciec. W tych latach zwiedził sporą część Polski. Spędzał wakacje na dworze ks. Antoniego Radziwiłła w Antoninie i bywał u przyjaciół mieszkających w odległych miejscach Polski. Z pobytów w Szafarni (lata 1824-25) wysłał swoje słynne listy – "Kuriery Szafarskie" do rodziców, będące parodią "Kuriera Warszawskiego", które rozsławiły sielankowe wakacje w majątku Juliusza Dziewanowskiego. Słynna jest również anegdota mówiąca, że został niegdyś w szkole przyłapany na rysowaniu nauczyciela w czasie lekcji. Obrazek tak zadziwił rysowanego, że ten go pochwalił. Maurycy Karasowski wspomina również anegdotę z tradycji rodzinnej, w której Chopin pomógł guwernerowi uspokoić hałaśliwych wychowanków. Zaimprowizował im opowieść, a potem uśpił wszystkich łącznie z guwernerem kołysanką. Gdy pokazał uroczy widok siostrom i matce obudził wszystkich przeraźliwym akordem. Wraz z siostrą Emilią Fryderyk pisał także dla zabawy wiersze i komedie. Balzac wspominał, że Chopin miał zastraszająco prawdziwy dar naśladowania każdego, kogo tylko zechciał.
Wielu biografów (np. Jeżewska, Iwaszkiewicz, Willemetz) przekonuje, że Chopin był geniuszem uniwersalnym, ponieważ posiadał również niezwykły talent literacki, czego dowodem są jego słynne listy, a także talent malarski i aktorski.
W latach 1826-1829 był studentem warszawskiej Szkoły Głównej Muzyki, będącej częścią Konserwatorium, która związana była z Uniwersytetem Warszawskim gdzie podjął naukę harmonii i kontrapunktu u Józefa Elsnera. Został zwolniony z przedmiotu instrumentu, ponieważ zauważono nieprzeciętny sposób i charakter gry Chopina. Ten okres w twórczości Chopina charakteryzuje fascynacja muzyką ludową. Powstały wówczas Sonata c-moll op. 4, Wariacje B-dur na temat "Là ci darem la mano" z "Don Juana" W. A. Mozarta op. 2 na fortepian i orkiestrę, Trio g-moll op. 8 i pierwsze Mazurki (op. 6, 7) oraz oparte na motywach ludowych Rondo c-moll op. 1 i Rondo à la Krakowiak F-dur op. 14. W raporcie po trzecim roku nauki Józef Elsner zapisał: "Trzecioletni Szopen Fryderyk – szczególna zdatność, geniusz muzyczny".
W 1826 Chopin odbywał swoją pierwszą zagraniczną podróż do Berlina. W 1826 spędził wakacje także w Bad Reinertz (dzisiejsze Duszniki-Zdrój).
Rozpoczęcie niezależnej kariery kompozytorskiej []
Lata 1829-1831 były dla Chopina okresem pierwszej miłości (do śpiewaczki Konstancji Gładkowskiej) i pierwszych ogromnych sukcesów kompozytorskich. W liście do swojego przyjaciela, Tytusa Woyciechowskiego, Chopin nazywał Konstancję ideałem. Powstały wówczas Koncerty fortepianowe f-moll op. 21 i e-moll op. 11.
W lipcu 1829, niezwłocznie po ukończeniu studiów, Fryderyk Chopin wraz z przyjaciółmi wyjechał na wycieczkę do Wiednia. Dzięki Würflowi Chopin wszedł w środowisko muzyków. W Kärntnerthortheater wystąpił dwukrotnie; grał Wariacje B-durza pierwszym, a oprócz Wariacji także Rondo à la Krakowiak za drugim razem. Odniosły one fenomenalny sukces wśród publiczności. Nawet krytyka mimo zastrzeżeń dotyczących jego gry (zbyt mała siła dźwięku) uznała kompozycje za nowatorskie. Dobre przyjęcie kompozycji na koncertach ułatwiło kontakt z wydawcami: w kwietniu 1830, po raz pierwszy za granicą, wydano drukiem w Austrii, w oficynie Tobiasa Haslingera grane tu już Wariacje op. 2.
2 listopada 1830 roku Chopin wyjechał z Warszawy do Kalisza, gdzie spędził ostatni dzień w ojczyźnie i gdzie dołączył do niego Tytus Woyciechowski. Przed wyjazdem pożegnał się z Konstancją Gładkowską i wręczył jej pierścień przechowywany przez nią aż do śmierci. 5 listopada 1830 Chopin na zawsze opuścił Polskę – wyjechał z Kalisza i przez Wrocław udał się do Drezna. W Wiedniu usłyszał śpiewaną niegdyś przez Konstancję cavatinę Rossiniego i rozpłakał się. Pojechał do Monachium i w końcu udał się do Paryża. W czasie drogi Chopin pisze dziennik (zwany "Dziennikiem stuttgarckim"), który jest dokumentem przedstawiającym stany jego ducha podczas pobytu w Stuttgarcie, gdzie ogarnęła go rozpacz z powodu upadku powstania listopadowego. Wedle tradycji, powstają wtedy pierwsze szkice do Etiudy "Rewolucyjnej". Utwory tego okresu wypełnione są dramatyzmem, który z wolna zaczyna w twórczości Chopina dominować.
Lata dojrzałości []
W Paryżu Chopin zamieszkiwał małe mieszkanie przy Boulevard Poissonniere. Dał pierwszy z dziewiętnastu publicznych koncertów w Paryżu (podczas 18 lat pobytu w tym mieście). Organizował go Friedrich Wilhelm Kalkbrenner, pianista. Chopin zagrał Koncert e-moll i Wariacje B-dur op. 2. Koncert oszołomił publiczność, w tym obecnego na nim Franciszka Liszta. Krytyk François Fétiszapowiadał, że Chopin odrodzi muzykę fortepianową. Następnego dnia wydawcy przysyłali Chopinowi propozycje kupna utworów. Chopin zaczął prowadzić żywot wirtuoza, komponując utwory, które szybko stawały się modne na salonach. Przyjaźnił się z wieloma wybitnymi muzykami (Liszt, Vincenzo Bellini,Hector Berlioz), był zapraszany na prywatne występy nie jako muzyk, ale jako gość, nawet na sam dwór. Szybko więc przeprowadził się do Chaussée d'Antin, modnej dzielnicy Paryża. Przyjaciele nazywali jego mieszkanie Olimpem ze względu na dającą się stamtąd słyszeć boską muzykę. Jednak z powodu trudnej sytuacji finansowej Chopin zaczął dawać coraz więcej lekcji gry na fortepianie. Oszałamiała go ogromna ilość propozycji. Chopin uczył między innymi księżniczkę de Noailles, księżne de Chimay i de Beauvau, baronową Rothschild, hrabinę Peruzzi i Potocką. Wśród uczniów także wielkie talenty – Karolina Hartmann, Karol Filtsch a także wierny przyjaciel Chopina Adolf Gutmann. Chopin jako nauczyciel znany był z niezwykłych wymagań i nerwowości.
W latach 1835-1846 porzucił karierę wirtuoza na rzecz komponowania. Zaczął żyć życiem polskiej emigracji, utrzymując ścisłe kontakty z głównymi intelektualistami polskimi (Adam Mickiewicz, Julian Ursyn Niemcewicz, Cyprian Kamil Norwid). Józef Bem poprosił go o zaliczkę dla powstającego Towarzystwa Politechnicznego. Chopin gościł też u siebie najbliższego przyjaciela z lat dziecinnych, Jana Matuszyńskiego, który zamieszkując u Fryderyka studiował medycynę w Paryżu. W 1842 roku Jan umarł na gruźlicę. U Chopina bywał też jego słynny przyjaciel, wielki pianista i kompozytor – Julian Fontana.
W 1836 roku zaręczył się z Marią Wodzińską. Była ona uzdolniona muzycznie i malarsko. Hrabina Teresa Wodzińska, matka Marii zaczęła nazywać wtedy Chopina swym dzieckiem. W podzięce za darowane Chopinowi kompozycje Marii przysyła on Walca As-dur i niektóre ze słynnych Pieśni. Ostatecznie jednak rodzina sprzeciwiła się związkowi, uważając, że Chopin jest zbyt chorowitym kandydatem na męża. W 1836 roku Chopin faktycznie zaczyna poważnie chorować na gruźlicę (niedawno pojawił się pogląd, że przyczyną "chorowitości" i śmierci kompozytora była nie gruźlica, a mukowiscydoza - zobacz hipoteza choroby na mukowiscydozę). W 1837 roku Chopin poznał starszą od niego o 6 lat i dominującą nad nimGeorge Sand i rzucił się w ramiona "spełnionej miłości" (słowa George Sand), która jednak wkrótce zamieniła się w nerwowy i chaotyczny związek. Para istniała jednak jako związek jedynie w plotkach. W dziennikach Sand opowiada, że przez 9 lat przyjaźni z Chopinem żyła jak w klasztornym celibacie. W liście do Justyny Chopinowej Sand nazwie się drugą matką Chopina. Uciekając przed zazdrością byłego kochanka George, udają się na Majorkę do Valldemossa, która wita ich okropną pogodą. Jednocześnie w Hiszpanii trwa wojna, a choroba Chopina wzmaga się. Sand zabrała swoje dzieci, które miały się tam leczyć (syn Maurycy chorował na reumatyzm) i uczyć. Mieszkali tam także w byłym klasztorze. Tam Chopin zaczął pluć krwią. Komponuje wtedy Preludia op. 28, Preludium Des-dur Sand uznała za straszne. Wspominała ona pamiętny wieczór, gdy podczas spaceru rozszalała się burza, a po powrocie do domu Chopin zaczął pluć krwią. Gdy stan zdrowia Chopina poprawił się, kochankowie wrócili do Francji. Sprowadzono wtedy ciało samobójcy z Neapolu, wielkiego śpiewaka, Adolfa Nourrita. Chopin zagrał w Marsylii podczas pogrzebu na organach. Pomimo iż instrument był rozstrojony, Chopin oszołomił publiczność graną na organach pieśnią Schuberta.
-
W 1839 roku wrócili do Francji. Fryderyk był wówczas bardzo chory, kaszląc wypluwał ogromne ilości krwi. Mieszkał w Nohant, w posiadłości George Sand. Chwilowa poprawa zdrowia wniosła okres spokoju do życia przyjaciół, wkrótce jednak nastąpiło ponowne pogorszenie. George Sand napisała dyskusyjną książkę "Lukrecja Floriani", w której wedle Liszta ośmieszyła Fryderyka. Chopin przemilczał tę obrazę, jednak jego rodzina w Polsce była oburzona. Sand tłumaczyła, że nie opisała w niej Fryderyka, jednak biografowie Chopina podważają te tłumaczenia. Pojawił się wtedy znany rzeźbiarz Auguste Clésinger, który poślubia córkę Sand (Solange) wbrew jej woli. Kiedy w wynikłym konflikcie Fryderyk stanął po stronie Solange, pisarka wpadła w szał i zerwała z kompozytorem. Okres przed rozstaniem z George Sand, a także po rozpadnięciu się związku oraz pogłębiająca się choroba odcisnęły głębokie piętno na twórczości i życiu towarzyskim Chopina.
Ostatni okres życia[]
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
Hipoteza choroby na mukowiscydozę []
Zdaniem prof. Wojciecha Cichego z AM w Poznaniu objawy wskazują na to, że kompozytor mógł cierpieć przez całe życie na mukowiscydozę (chorobę genetyczną, nieuleczalną, o niektórych objawach podobnych do gruźlicy, m.in. krwioplucie, wyniszczającą organizm, m.in. powodującą bezpłodność) i to właśnie ona była przyczyną jego śmierci[3] [4].
Kalendarium []
- 1810 – narodziny Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli
- 1817 – pierwsza próba kompozytorska w wieku 7 lat
- 1818 – pierwszy występ estradowy
- 1823 – rozpoczęcie nauki kompozycji u Elsnera
- 1826 – studia w Szkole Głównej Muzyki
- 1829 – wizyta w Wiedniu
- 1830 – ostateczne opuszczenie Polski
- 1831 – przyjazd do Paryża
- 1835 – zaręczyny z Marią Wodzińską (Walc As-dur)
- 1836 – spotkanie z George Sand
- 1837 – zerwanie z Wodzińską
- 1838 – związek z George Sand, wyjazd na Majorkę, praca nad 24 Preludiami
- 1839 – powrót do Francji, powstaje Sonata b-moll
- 1844 – umiera ojciec Chopina
- 1845 – kłótnie z George i choroba Fryderyka nasilają się
- 1847 – zerwanie z George
- 1848 – wyjazd z uczennicą Jane Stirling do Anglii i Szkocji
- 1849 – śmierć w Paryżu
Twórczość []
Trzy okresy []
W twórczości Chopina wyodrębnia się trzy okresy:
- do 1830,
- do 1839 i
- do 1849[5].
Młodzieńcze utwory Chopina wyrosły z dwóch źródeł: z polskiej tradycji (np. Michał Kleofas Ogiński, Karol Kurpiński) oraz ze stylu brillantwczesnych romantyków (Johann Nepomuk Hummel, John Field, Carl Maria von Weber). Takimi popisowymi, a zarazem błyskotliwymi wirtuozowsko utworami są chociażby oba koncerty fortepianowe. Pod wpływem tradycji klasycznej przeważają w młodzieńczym dorobku Chopina formy klasyczne, takie jak rondo, wariacje, sonata, koncert, trio, ale już wtedy pojawiły się nawiązujące do tradycji narodowej polonezy i mazurki. Z łączenia form klasycznych i tradycji narodowej powstawały takie utwory, jak Rondo à la Mazur, Rondo à la Krakowiak.
Dojrzałą twórczość Chopina następująco charakteryzuje Józef M. Chomiński:
-
- W drugim okresie twórczości (począwszy od op. 6) skrystalizował się w pełni styl Chopina jako kompozytora narodowego i romantycznego. Wyrastająca z ducha okresu Romantyzmu stylizacja muzyki tanecznej otrzymała w walcach pogłębiony artystycznie wyraz. Nowe podejście do techniki pianistycznej, manifestujące się w obu cyklach etiud, zaczęło decydować o obliczu wszystkich podstawowych gatunków... Kontrast wyrazowy o silnych znamionach dramatycznych stał się charakterystycznym rysem takich form, jak scherzo, ballada, nokturn[6].
W ostatnim okresie powstawały rozbudowane utwory cykliczne (Sonaty b-moll, h-moll, g-moll), powiększeniu ulegały rozmiary utworów jednoczęściowych (Ballada f-moll, Fantazja f-moll, Polonezy fis-moll i As-dur, Polonez-Fantazja, Barkarola). Utwory te były tak niekonwencjonalne, że często budziły protest pierwszych słuchaczy, uważane za "trudne", a zwłaszcza – zanadto dysonujące.
Gatunki []
Wczesne polonezy, nawiązujące do popularnych wówczas w Warszawie utworów Ogińskiego, wydane zostały dopiero po śmierci kompozytora (9 utworów dziecięcych i młodzieńczych „op. posth.” = wydane pośmiertnie). W latach dojrzałych Chopin opublikował siedem polonezów, które są już zupełnie inne: bardzo dramatyczne i rozbudowane.
- Polonezy cis-moll i es-moll op. 26, skomponowane wkrótce po klęsce powstania listopadowego, oddają tragiczną atmosferę, w jakiej powstawały. Polonez A-dur op. 40 z racji uroczystego charakteru nazwano „wojskowym”; stosunkowo często opracowywano go na orkiestrę, gdyż jest to jeden z nielicznych utworów Chopina poddających się transkrypcji. Nastrój nieomal triumfalny stwarza najpopularniejszy, wirtuozowski Polonez As-dur op. 53. Od stylizowanego tańca najbardziej oddala się Polonez-Fantazja As-dur op. 61. Niektóre tematy w Polonezie-Fantazji ogóle nie mają związku z tanecznym rytmem. Przypominając swobodną fantazję o złożonej „fabule uczuciowej”, utwór ten zasługiwałby na miano „poematu symfonicznego” na fortepian., charakteryzuje te niezwykle ważne utwory w dorobku Chopina D. Gwizdalanka[7].
Chopin skomponował 57 mazurków, w nieznany wcześniej sposób nawiązując w nich do muzyki ludowej z Mazowsza.
- Pierwowzorem Chopinowskiej stylizacji były trzy rodzaje tańców: zamaszysty mazur, szybki, wirujący oberek i powolny, melancholijny kujawiak. Tę ostatnią, „dworkową” wersję, kompozytor lubił najbardziej. Zazwyczaj przekształcał ją w taki sposób, że stawała się liryczną, bardzo osobistą, refleksyjną miniaturą odległą od jakichkolwiek związków z popularną „piosnką”[8].
Chopin napisał 19 nokturnów. Są to liryczne, melodyjne miniatury. Najwcześniejsze są jeszcze dość sentymentalne, późniejsze są wyrazowo coraz bardziej urozmaicone. Na ich melodię szczególnie wpłynęło bel canto, gdyż Chopin był wielbicielem włoskiej opery, zwłaszczaBelliniego. Kantylenę oplata w nich kunsztowna ornamentacja.
Chopina napisał w późniejszych latach 4 Scherza. Wbrew tytułowi, są one raczej poważne, a nawet dramatyczne. Najpoważniejsze jest Scherzo h-moll op. 20, napisane podobno w okresie powstania listopadowego, z cytatem kolędy "Lulajże Jezuniu" w części środkowej.
Mówi się, że 4 ballady Chopina (g-moll op. 23, F-dur op. 38, As-dur op. 47 (jedyna z „optymistycznym” zakończeniem) i f-moll op. 52 powstały pod wrażeniem lektury ballad Adama Mickiewicza, lecz nie znaleziono na to dowodów. Ewentualne pokrewieństwo z poezją co najwyżej zdradza narracyjny rodzaj dramaturgii. Dwa tematy przekształcane są na wzór perypetii w opowieściach poetyckich, po czym efektowna koda przynosi „rozwiązanie”, odległe jednak od jakiejkolwiek apoteozy[9].
Ukończone zostały dwa cykle etiud: op. 10 i op. 25. Zgodnie z nazwą (fr. étude = studium, ćwiczenie) są one utworami pedagogicznymi i mają służyć doskonaleniu techniki pianistycznej. Ale po raz pierwszy w historii tego gatunku nie są to "nudne ćwiczenia", którymi zamęczano pokolenia początkujących pianistów. Każda etiuda Chopinowska jest arcydziełem, jak najbardziej znana wśród nich Etiuda c-moll zamykająca opus 10, zwana „rewolucyjną”.
24 Preludia op. 28 powstały jako symboliczny hołd złożony Janowi Sebastianowi Bachowi, którego muzykę Chopin uwielbiał. Są wyraźnym nawiązaniem do Das Wohltemperierte Klavier, napisanym również we wszystkich 24 tonacjach dur i moll.
Spośród 3 sonat fortepianowych najpopularniejsza jest Sonata b-moll, zawierająca Marsz żałobny grywany dzisiaj w rozmaitych transkrypcjach podczas pogrzebów.
Chopin komponował też pieśni, napisał Trio fortepianowe, Sonatę wiolonczelową. Utwory te uważane są jednak za margines jego twórczości i znaczeniem oraz popularnością wyraźnie ustępują muzyce solowej na fortepian.
-
Anegdoty []
Józef Sikorski, muzyk i rówieśnik Chopina, wspominał w swoim "Wspomnieniu Szopena", że Chopin jako dziecko płakał, gdy matka grała na fortepianie[10], co do dziś należy do znanych anegdot o Chopinie.
Znaczenie Chopina []
w kulturze polskiej []
Chopin do dziś uważany jest za największego kompozytora polskiego, ale rola jego muzyki - acz nawiązywali do niej prawie wszyscy polscy kompozytorzy przez wiele następnych pokoleń - zdecydowanie wykraczała poza samą muzykę. Patriotyczną wymowę jego dzieł odczytywali nie tylko Polacy. Robert Schumann w 1836 roku na łamach „Neue Zeitschrif für Musik” napisał: Gdyby potężny samowładny monarcha z północy wiedział, jak niebezpieczny wróg grozi mu w dziełach Chopina, w prostych melodiach jego mazurków, zabroniłby tej muzyki. Dzieła Chopina to armaty ukryte w kwiatach[11]. Jego utwory, a zwłaszcza Polonezy i Mazurki traktowane były jak synonim polskości, odwoływano się do niej w momentach o specjalnej wymowie patriotycznej. Ignacy Jan Paderewski powiedział w setną rocznicę urodzin Chopina:
-
- Zabraniano nam Słowackiego, Krasińskiego, Mickiewicza. Nie zabroniono nam Chopina. A jednak w Chopinie tkwi wszystko, czego nam wzbraniano: barwne kontusze, pasy złotem lite, posępne czamarki, krakowskie rogatywki, szlacheckich brzęk szabel, naszych kos chłopskich połyski, jęk piersi zranionej, bunt spętanego ducha, krzyże cmentarne, przydrożne wiejskie kościółki, modlitwy serc stroskanych, niewoli ból, wolności żal, tyranów przekleństwo i zwycięstwa radosna pieśń (...).
Grób Fryderyka Chopina na
paryskim cmentarzu
Père Lachaise: jeden z niewielu, na którym zawsze leżą świeże kwiaty
Do dzisiaj pozostaje jednym z nielicznych Polaków rozpoznawanych przez cudzoziemców.
w muzyce europejskiej []
Oryginalna harmonia Chopina wywarła pewien wpływ na Richarda Wagnera, a jego miniatury dodatkowo inspirowały Roberta Schumanna i Franciszka Liszta. Przede wszystkim jednak był on właściwie pierwszym wybitnym twórcą tzw. szkół narodowych w muzyce romantycznej. Przykład Chopina zachęcił Edvarda Griega do podobnego wykorzystywania norweskiego folkloru. Z entuzjazmem wypowiadali na temat muzyki Chopina w Rosji kompozytorzy „Potężnej Gromadki”, we Francji był on wzorem dla takich kompozytorów jak Gabriel Fauré, Claude Debussy i Maurice Ravel, a nawet młody Olivier Messiaen, a w Rosji -Aleksander Skriabin i Sergiusz Rachmaninow. Zdaniem niemieckiego muzykologa Alfreda Einsteina oddziaływanie Chopina było wyjątkowe:
-
- Znajdował on naśladowców nie tylko w Warszawie, lecz od Północy do Południa, od Oslo do Palermo, od Wschodu do Zachodu, od Petersburga do Paryża. Podobnie jak żaden kompozytor muzyki symfonicznej XIX wieku nie mógł nie dostrzec Beethovena, tak żaden kompozytor muzyki fortepianowej po roku 1830 nie mógł pominąć Chopina[12].
Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina []
Od 1927 w Warszawie odbywa się Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, najstarszy na świecie monograficzny konkurs muzyczny, którego twórcą był Jerzy Żurawlew. Po II wojnie światowej, w latach 1949-2005 konkurs był organizowany przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Obecnie organizatorem konkursu jest Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Odbywają się także festiwale muzyki Chopina w Valldemossie, Genewie, Dusznikach, Paryżu, Gandawie i innych.
Do największych wykonawców muzyki Chopina należą: Ignacy Jan Paderewski, Moriz Rosenthal, Alfred Cortot, Ignaz Friedman, Raul Koczalski, Artur Rubinstein, Mieczysław Horszowski, Henryk Sztompka,Claudio Arrau, Vladimir Horowitz, Władysław Szpilman, Jan Ekier, Witold Małcużyński, Dinu Lipatti, Halina Czerny-Stefańska, Regina Smendzianka, Adam Harasiewicz, Vladimir Ashkenazy, Martha Argerich,Maurizio Pollini, Murray Perahia, Krystian Zimerman, Janusz Olejniczak, Evgeny Kissin, Rafał Blechacz,Bella Davidovich, Solomon, Leopold Godowsky, Sergey Rachmaninov, Emil Gilels, Zoltan Kocsis.
Jan Ekier był redaktorem naczelnym pomnikowego wydania fonograficznego dzieł wszystkich Chopina, w nagraniu których udział wzięli najlepsi polscy pianiści XX wieku (nagrań dokonano w latach 50. i 60.).
Pomniki Fryderyka Chopina []
Obiekty i imprezy noszące imię Fryderyka Chopina []
Fryderyk Chopin w kulturze masowej []
Nagrody Akademii Fonograficznej – "Fryderyki" []
Nawiązujące do imienia Chopina Nagrody Akademii Fonograficznej – "Fryderyki", które zaczęto przyznawać w 1995 roku, miały być polskim odpowiednikiem nagrody Grammy. Zamiar ten jednak się nie powiódł, bo w związku z zapaścią w polskiej branży fonograficznej stacje telewizyjne wycofały się z transmitowania gali, na której je wręczano. W 2006 r. po raz pierwszy nie odbyła się ceremonia wręczenia tych nagród. Listę ich zdobywców ogłoszono jedynie w internecie.
Piosenka Gazebo []
Piosenka I like Chopin włoskiego piosenkarza Paula Mazzoliniego (Gazebo) w 1983 roku wspięła się na listy przebojów w całej Europie. Chociaż Mazzolini śpiewał o muzyce Chopina, fortepianowy motyw który przewija się w piosence, nie jest kompozycją Polaka. Przebój Gazebo nadal jest nadawany przez komercyjne rozgłośnie, choć najczęściej jako cover. Początek piosenki miał następujące słowa po angielsku:
Remember that piano / So delightful unusual / That classic sensation / Sentimental confusion
Used to say / I like Chopin / Love me now and again
Eternal Sonata []
Japońską fascynację muzyką Chopina oraz sztuką anime łączy gra Eternal Sonata na konsolę Xbox 360, wydana w Japonii w czerwcu 2007. Bohaterem gry jest Fryderyk Chopin, który na trzy godziny przed śmiercią trafia do bajkowej krainy, tam wraz z przyjaciółmi szuka leku na swoją chorobę. Fabularnej grze towarzyszy muzyka Chopina w wykonaniu rosyjskiego pianisty Stanisława Bunina.
Filmy o życiu kompozytora []
Do tej pory powstało kilka filmów, traktujących głównie o związku Chopina i George Sand; np. Chopin. Pragnienie miłości w reżyserii Jerzego Antczaka, Błękitna nuta w reż. Andrzeja Żuławskiego. Na szczególną uwagę zasługuje film Ostatnia podróż w reż. Mariusza Malinowskiego produkcji TVP z 1999 r. (scenariusz : Mariusz Wituski) nie tylko za jakość zdjęć (Jacek Mierosławski), ale za uwzględnienie ustalonej lokalizacji ostatniego mieszkania Chopina, które nie mieściło się w frontowej części gmachu przy placu Vendôme 12 (franc. Place Vendôme), lecz w lewym skrzydle oficyny na podwórzu, co kamera pokazuje omijając okna sklepu jubilerskiego.
Przypisy
- ↑ Za datę urodzin uważa się obecnie 22 lutego – taka data widnieje na akcie urodzenia pianisty. Niemniej jednak rocznicę urodzin Fryderyka rodzina Chopinów obchodziła 1 marca.
- ↑ Korespondencja Fryderyka Chopina z rodziną. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972, s. 76.
- ↑ http://wiadomosci.gazeta.pl,
- ↑ ..."W 26. roku życia Fryderyk Chopin (1810-1849) poznał George Sand. Pomimo 11-letniego (1836-1847) związku nie miał z nią dzieci. W wieku 30 lat kompozytor miał 170 cm wzrostu i 44 kg masy ciała. Chopin był świadomy swojej choroby, co znalazło odzwierciedlenie w jego korespondencji: „cierpi na tę samą chorobę, co Jego siostra Emilia, był przekonany, że jego życie będzie krótsze na skutek tej choroby, lekarze, którzy go badali nie znali natury choroby, jego muzyka stała się symbolem tragedii życiowej". Zmarł w wieku 39 lat w stanie skrajnego wyniszczenia. Badanie pośmiertne, wykonane przez dr Cruveilhiera, nie wykazało przyczyny śmierci - patolog stwierdził, że wcześniej nie widział takiej choroby. Aktualny stan wiedzy pozwala na wysunięcie hipotezy, że Fryderyk Chopin chorował namukowiscydozę o łagodnym przebiegu."... za: Mariusz Szczepanik, Marian Krawczyński, Wojciech Cichy, Natalia Kobelska-Dubiel: Czy Fryderyk Chopin chorował na mukowiscydozę? Fragmenty biografii kompozytora naznaczone piętnem choroby Część II - wiek dojrzały . [dostęp 30 stycznia 2009].
- ↑ Chopin, w: Encyklopedia muzyczna PWN, Warszawa 1995 s. 153.
- ↑ Encyklopedia muzyczna PWN, Warszawa 1995 s. 153.
- ↑ D. Gwizdalanka, Historia muzyki 2, Kraków 2006, s. 275-276.
- ↑ D. Gwizdalanka, Historia muzyki 2, Kraków 2006, s. 276.
- ↑ D. Gwizdalanka, Historia muzyki 2, Kraków 2006, s 273.
- ↑ Józef Sikorski. Wspomnienie Szopena „Biblioteka Warszawska”. Ss. 510-559.
- ↑ Alfred Einstein: Muzyka w epoce romantyzmu, Kraków 1983, s. 231.
- ↑ Alfred Einstein: Muzyka w epoce romantyzmu, Kraków 1983, s. 232.
- ↑ opis pomnika Chopina na stronach internetowych ambasady polskiej w Singapurze
Bibliografia []
- Bibliografia Chopinowska – największa elektroniczna baza danych bibliograficznych (obecnie ponad 16-000 rekordów)
- Filmografia Chopinowska największa elektroniczna baza filmów na temat Chopina
- Mieczysław Tomaszewski, Chopin – człowiek, dzieło, rezonans, Poznań 1998, wyd. Podsiedlik-Raniowski i Spółka, ISBN 83-7212-034-X, Kraków 2005 (tam też obszerna bibliografia w układzie tematycznym)
- Chopin.pl – polska strona internetowa o Fryderyku Chopinie
- Maria Gordon-Smith i George Marek, Chopin. Warszawa, Czytelnik, 1990
- "Korespondencja Fryderyka Chopina, tom I, 1816-1831" pod red. Zofii Helman, Zbigniewa Skowrona, Hanny Wróblewskiej-Straus, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009
Zobacz też []
Linki zewnętrzne []
| []
Polska muzyka romantyzmu |
| |
| Kompozytorzy |
|
| |
| Wirtuozi |
|
| |
| Ważniejsze utwory |
|
| |
| Czasopisma muzyczne |
|
| |
| Drukarnie |
|
| |
| Początki badań etnograficznych |
|
| |
| Inne sztuki |
|
| |
| ← Muzyka klasycyzmu |
|
